یکی از آسیب های شایع مربوط به رحم فیبروم نام دارند که اصطلاحاً با نام علمی میوما از آن یاد میشود.
تعداد زیادی از زنان در سراسر دنیا با فیبروم مواجه میشوند و می تواند سلامت و کارکرد رحم را با اختلال مواجه کند.
فیبروم توده های خوشخیمی هستند که در دیواره های داخلی رحم تکثیر شده و گاهاً در دیواره های خارجی دیده میشود.
البته این توده ها همیشه خوش خیم نیستند و در موارد نادر می تواند از نوع بدخیم باشد.
زمانی که فیبروم در بخش های مختلف رحم به ویژه در قسمت های خارجی پدیدار میشود احتمال تاثیرگذاری بر سایر اندام های مجاور از جمله معده، مثانه و دیگر قسمت ها نیز وجود دارد.
کسانی که به فیبروم مبتلا میشوند تا مدت زمان زیادی از این عارضه مطلع نشده و همین مسئله بر وخیم تر شدن اوضاع رحم تاثیر خواهد داشت.
فیبروم ها در مراحلی آنقدر بزرگ میشوند که نیاز است با جراحی از رحم خارج شوند البته بزرگ شدن فیبروم با دردهای شکمی همراه است و معمولاً بانوان خونریزی های بسیار شدید و غیر قابل کنترل را در هر قاعدگی تجربه می کنند.
تحقیقات وسیعی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که حدوداً ۸۰ درصد بانوان تا ۴۰ سالگی فیبروم را تجربه می کنند البته احتمال رشد فیبروم در بخش های مختلف رحم به ویژه در قسمت داخلی وجود دارد اما افرادی که در خانواده سابقه فیبروم داشته اند بیش از دیگران در معرض این عارضه قرار می گیرند.
با افزایش سن بانوان و گذر از ۳۰ سالگی احتمال ابتلا به فیبروم نیز بیشتر خواهد شد و اگر بانوان با اضافه وزن و چاقی مواجه باشند در معرض این خطر قرار خواهند گرفت.
عوامل موثر بر ابتلا به فیبروم رحم
بسیاری از افراد تصور می کنند که فیبروم رحم خود به خود اتفاق می افتد اما تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان می دهد که عوامل مختلف بر بروز این بیماری تاثیرگذار است و احتمالاً نژاد افراد نیز بی تاثیر نخواهد بود.
به طور کلی بیشتر کسانی که به فیبروم مبتلا میشوند این عارضه را در محدوده سنی ۳۵ تا ۴۰ سال تجربه می کنند اما از عوامل مهم و تاثیرگذار بر بروز فیبروم رحم باید به قاعدگی زودرس اشاره کرد، بانوانی که در سنین پایین قاعدگی را تجربه می کنند احتمال مواجهه با فیبروم را بیش از دیگران خواهد داشت، همچنین مصرف کافئین و الکل عاملی برای تشدید فیبروم است.
ناگفته نماند که در این مورد عوامل ژنتیکی نیز تاثیرگذار است و اگر افراد با چاقی یا فشار خون بالا مواجه باشند ممکن است رشد این توده های مزاحم را تجربه کنند.
اما رژیم غذایی افراد با این نوع بیماری ها ارتباط مستقیم دارد کسانی که به طور مداوم و در حد زیاد از گوشت قرمز استفاده می کنند احتمالاً رشد میوما را تجربه خواهند کرد.
علائم فیبروم رحم
فیبروم رحم از آن دسته بیماری های خاموش است و تا زمانی که شدت پیدا نکنند افراد متوجه این اختلال داخلی نخواهند شد، کسانی که به فیبروم مبتلا هستند متوجه خونریزی های غیرطبیعی در دوره قاعدگی خواهند شد.
از نشانه های مهم فیبرم کم خونی است که اغلب بانوان نسبت به آن بی توجه بوده و کم خونی را نشات گرفته از موارد دیگر می دانند و ممکن است ذهن آنها تا مدت زمان طولانی به سمت فیبروم کشیده نشود.
اما متخصصان معتقدند که احساس ضعف و خستگی پیوسته می تواند نشانه ای از بیماری های رحمی به ویژه فیبروم باشد.
اگر در کنار آن مقاربت دردناک را تجربه می کنید و این درد هنگام رابطه جنسی و حتی پس از آن ادامه پیدا می کند احتمالاً رحم با فیبروم درگیر است.
در موارد شدیدتر اگر میوما عفونی باشد درد، خونریزی و ترشحات غیر طبیعی را از واژن مشاهده خواهید کرد.
گاهی اوقات افراد احساس فشار را در ناحیه شکم تجربه کرده و احتمالاً هنگام تخلیه ادرار نیز محدودیت زیادی تجربه می کنند.
زمانی که فیبروم بزرگ تر میشود خونریزی های غیرطبیعی در دوران قاعدگی آغاز میشود.
گرفتگی های عضلانی در ناحیه شکم بیشتر شده و درد را در ناحیه لگن متوجه میشوید.
اگر افراد با فیبروم رحم مواجه باشند برای اقدام به باروری با مشکل مواجه شده و می تواند از دلایل مهم ناباروری باشد، با این حال این عارضه تورم و بزرگ شدن شکم را به همراه داشته و فشار و سنگینی زیادی را در قسمت پایینی شکم متحمل خواهید شد.
تشخیص فیبروم رحم
تشخیص فیبروم رحم معمولاً از طریق معاینه بالینی و روش های تصویربرداری انجام می شود.
در ابتدا پزشک ممکن است در حین معاینه لگنی متوجه بزرگ شدگی یا تغییر شکل رحم شود که می تواند نشانه ای از وجود فیبروم باشد.
در ادامه، برای تأیید تشخیص و تعیین اندازه، محل و تعداد فیبروم ها، از سونوگرافی ترانس واژینال یا شکمی استفاده می شود.
این روش، تصویری دقیق از رحم و ساختارهای اطراف آن ارائه می دهد.
در برخی موارد، به ویژه زمانی که اطلاعات بیشتری درباره فیبروم ها یا سایر مشکلات رحمی نیاز است، از روش هایی مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) بهره گرفته می شود.
در صورت وجود خونریزی های غیرطبیعی یا ناباروری، ممکن است پزشک از روش هایی مانند هیستروسکوپی (مشاهده داخل رحم با دوربین کوچک) یا لاپاراسکوپی برای بررسی دقیق تر استفاده کند.
این روش ها کمک می کنند تا تشخیص دقیق تری از نوع، موقعیت و تأثیر فیبروم ها بر عملکرد رحم انجام شود.
پیشگیری از فیبروم رحم
فیبروم رحم از آن دسته اختلالاتی است که ممکن است در روند درمان با مشکل مواجه شده و نتایجی که باید حاصل نگردد، بانوان می توانند پیش از ابتلا به این عارضه با راهکارهای موثر از سلامت رحم مراقبت کرده و می توانند در پیشگیری از ابتلا به فیبروم رحم موفق باشند.
متخصصانی همچون دکتر ناهید جعفریان بر این باورند که پیروی از رژیم مدیترانه ای می تواند احتمال ابتلا به فیبروم رحم را کاهش دهد.
خوردن سبزیجات تازه و حتی پخته شده به همراه انواع میوه ها، حبوبات و ماهی برای همه بانوان مناسب است البته در کنار آن توصیه میشود که مصرف گوشت گاو، گوشت بره، ژامبون و هر نوع گوشت قرمز را تا حد ممکن کاهش دهید.
بسیاری از بانوان از تاثیرات منفی مصرف الکل بی اطلاع هستند الکل می تواند شانس ابتلا به فیبروم را افزایش داده و از آنجایی که میزان هورمون ها را افزایش می دهد احتمال رشد فیبروم نیز وجود دارد، ناگفته نماند که مصرف الکل باعث بروز التهاب در بدن شده و سلامت رحم را به خطر می اندازد.
هورمون استروژن نقش بسیار مهمی در سلامت بانوان ایفا می کند و البته عامل موثر بر یک باروری کاملاً صحیح و بدون اختلال است، اما برای داشتن بدن متعادل و ترشح هورمون استروژن در مقادیر مناسب نیاز است که بانوان وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارند.
هر چقدر که درصد چربی در بدن بالاتر رود تولید هورمون استروژن نیز بیشتر میشود، مهم است که بانوان با روش های صحیح اقدام به کاهش وزن خود نمایند.
اما مسئله مهم تر این است که مواد شیمیایی می تواند باعث اختلال در روند تولید هورمون ها شود.
انواع کودها، آفت کش ها و پوشش ظروف نچسب و انواع رنگ های خوراکی باعث برهم خوردن تعادل در میزان هورمون ها میشود و در پی آن احتمال بیمار شدن رحم و بروز فیبرم وجود دارد.
از طرف دیگر افزایش فشار خون شانس ابتلا به فیبروم رحم را افزایش می دهد مصرف نمک و انواع غذاهای شور و خوراکی های فراوری شده و آماده می تواند شانس ابتلا به فشار خون و نهایتاً فیبروم را افزایش دهد، بانوان می توانند با حذف مصرف خوراکی های شور و حاوی سدیم از سلامت خود مراقبت کرده و در کنار آن با دوری کردن از انواع دخانیات و داشتن برنامه ورزشی منظم از ابتلا به فیبروم رحم پیشگیری نمایند.
مسئله دیگر که البته پزشکان تاکید زیادی بر آن دارند مصرف ویتامین دی به حد و اندازه کافی است.
ویتامین دی از طریق نور آفتاب جذب میشود اما مهم است که برخی از انواع مواد خوراکی مانند زرده تخم مرغ، انواع محصولات لبنی و غلات غنی شده را در رژیم غذایی خود بگنجانید، ویتامین دی از طریق آب پرتقال و انواع ماهی های آزاد و تن ماهی جذب بدن میشود.
ناگفته نماند که مصرف فیبر بر پیشگیری از ابتلا به فیبروم رحم موثر است، از این رو باید مصرف جو دوسر، عدس، لوبیا و ماکارونی های سبوس دار را در برنامه خوراکی خود بگنجانید، همچنین نباید از مصرف پتاسیم غافل شد.
درمان فیبروم رحم
درمان فیبروم رحم به عوامل مختلفی مانند اندازه و محل فیبروم، شدت علائم، سن بیمار و تمایل به بارداری بستگی دارد.
برخی از فیبروم ها بدون نیاز به درمان خاص، فقط با نظارت منظم کنترل می شوند، اما در موارد علامت دار یا پیچیده تر، مداخلات پزشکی لازم است.
دارو درمانی
برای کاهش علائم فیبروم، ممکن است از داروهایی مانند هورمون های تنظیم کننده قاعدگی، آنتاگونیست های GnRH یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) استفاده شود.
این داروها به کوچک شدن موقت فیبروم و کنترل خونریزی کمک می کنند، اما معمولاً تأثیر دائمی ندارند و پس از قطع مصرف، ممکن است فیبروم دوباره رشد کند.
میومکتومی
در این روش، فیبروم ها بدون برداشتن رحم، از بدن خارج می شوند.
میومکتومی برای زنانی که قصد بارداری در آینده دارند گزینه مناسبی است.
این عمل می تواند به صورت باز، لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی انجام شود، بسته به محل قرارگیری فیبروم ها.
هیسترکتومی
در موارد شدید یا زمانی که زن تمایلی به بارداری ندارد، ممکن است پزشک برداشتن کامل رحم را توصیه کند.
هیسترکتومی تنها روش قطعی برای پیشگیری از عود فیبروم است، اما باعث ناتوانی دائمی در بارداری می شود.
آمبولیزاسیون شریان رحم
در این روش، با استفاده از تزریق ذرات مخصوص به شریان هایی که خون رسانی به فیبروم را انجام می دهند، جریان خون آن ها قطع می شود و در نتیجه فیبروم ها کوچک می شوند.
این روش کم تهاجمی بوده و معمولاً در زنانی که نمی خواهند یا نمی توانند جراحی کنند، توصیه می شود.
روش های غیرجراحی جدید
در این روش از امواج متمرکز سونوگرافی با هدایت تصویربرداری MRI برای نابود کردن فیبروم ها بدون نیاز به برش یا ورود به بدن استفاده می شود.
این تکنیک هنوز در همه مراکز درمانی در دسترس نیست، اما به دلیل کم تهاجمی بودن و دوران نقاهت کوتاه، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
عوارض فیبروم رحم
فیبروم رحم در بسیاری از موارد بدون علامت است و مشکلی ایجاد نمی کند، اما در برخی زنان ممکن است باعث بروز علائم و عوارض مختلفی شود.
یکی از شایع ترین عوارض، خونریزی شدید قاعدگی یا طولانی مدت است که می تواند منجر به کم خونی و احساس ضعف و خستگی شود.
فیبروم های بزرگ ممکن است باعث فشار بر اندام های مجاور مانند مثانه یا روده شوند و علائمی مثل تکرر ادرار، احساس عدم تخلیه کامل مثانه، یبوست یا درد لگنی ایجاد کنند.
از دیگر عوارض مهم فیبروم رحم می توان به تأثیر آن بر باروری اشاره کرد.
بسته به محل قرارگیری، فیبروم ها می توانند مانع لانه گزینی جنین یا رشد طبیعی آن شوند و احتمال سقط جنین، زایمان زودرس یا ناباروری را افزایش دهند.
در دوران بارداری، فیبروم ها ممکن است باعث افزایش درد، محدودیت در رشد جنین یا نیاز به زایمان سزارین شوند.
اگرچه همه زنان دچار این عوارض نمی شوند، اما بررسی و پیگیری منظم تحت نظر پزشک برای پیشگیری از مشکلات احتمالی ضروری است.
